Phân tích cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích

1. Dàn ý Phân tích cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích chi tiết nhất: 

1.1. Mở bài:

Giới thiệu về tác giả và tác phẩm

Dẫn dắt vào đề bài yêu cầu phân tích: Phân tích cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích

1.2. Thân bài:

– Trương Ba là một Nhân vật đại diện cho vẻ đẹp tâm hồn thiện lương và thần khiết.

– Khi Trương Ba bị chết oan do lỗi của Nam Tào gạch sai tên họ, vì vậy được nhập vào xác của anh chàng hàng thịt mới chết để sống lại nhưng cũng là lúc xảy ra bi kịch:

• Trương Ba từ con người thiện lương và thần khiết trở nên thô lỗ, vụng về khi sống lại trong xác người bán hàng thịt -> sự thay đổi của ông Trương Ba khiến cho người thân buồn bã, thất vọng, xa lánh ông.
• Trương Ba cảm thấy rất day dứt, đau khổ khi phải sống trong hoàn cảnh bi kịch bất hạnh ấy.→ Chính vì vậy ông mong muốn được tách ra khỏi thân xác của người hàng thịt.

– Khi đối thoại với xác của người hàng thịt

• Xác hàng thịt lên tiếng mỉa mai nhưng Hồn Trương Ba không chịu khuất phục mà đưa ra lý lẽ của bản thân mình.
• Xác anh hàng thịt châm chọc, chỉ trích linh hồn của Trương Ba khiến ông đau lòng, đuối lý trong cuộc hội thoại.

– Khi đối thoại với Đế Thích:

• Hồn Trương Ba muốn được sống là mình toàn vẹn
• Đế Thích khuyên hồn Trương Ba nên suy nghĩ lại vì được sống đã là đáng quý.

– Ý nghĩa nhân văn của cuộc thoại:

• Cuộc đấu tranh, đối thoại giữa linh hồn và thể xác là sự đấu tranh giữa mặt tinh thần và mặt vật chất, giữa mặt đạo đức và mặt tội lỗi, giữa phần ” con” và phần ” người” trong mỗi người
• Con người để có thể trở nên có giá trị, phải dung hòa được cả hình thức lẫn nội dung
• Phê phán những lối sống vật chất, chạy theo hình thức

1.3. Kết bài:

Khẳng định lại giá trị của cuộc đối thoại

2. Phân tích cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích hay nhất:

Lưu Quang Vũ là một trong số tác giả viết kịch tài năng của nền văn học nghệ thuật hiện đại Việt Nam. “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” là một tác phẩm nổi tiếng nhất của của ông tôn vinh vẻ đẹp tâm hồn của con người trong cuộc đấu tranh với những cám dỗ đời thường và khát khao sống là chính mình. Ý nghĩa nhân văn đó được thể hiện chân thực qua cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và nhân vật Đế Thích.

“Hồn Trương Ba, da hàng thịt” là vở kịch được sáng tác năm 1981, và mắt công chúng năm 1984 và được viết dựa trên một câu chuyện dân gian nhưng tác giả có biến tấu các tình tiết giúp cho truyện sâu sắc hơn. Khi gặp Đế Thích, Trương Ba bày tỏ nguyện vọng: “Tôi không thể tiếp tục mang thân anh hàng thịt được nữa, không thể được!” với ngữ điệu kiên quyết, sắt đá của Trương ba khi đã quyết định từ bỏ thân xác của anh hàng thịt. Trước thái độ bất ngờ của Đế Thích, hồn Trương Ba nói lên quan điểm sống đẹp “Không thể trong một nẻo ngoài được”. Lời nói thể hiện nghịch cảnh của Trương Ba khi phải chịu đựng: bên trong là một tâm hồn thuần khiết, nhân cách cao đẹp; bên ngoài lại là là xác thịt thô tục. Sự mâu thuẫn  khiến hồn Trương Ba đã nhiều lần thỏa hiệp  khiến hồn Trương Ba trăn trở, dằn vặt. Trương Ba nói lên khát vọng “ muốn là tôi toàn vẹn”. Cái toàn vẹn ở đây là sự hài hòa của tâm hồn bên trong và thể xác. Với hồn Trương Ba, sống không chỉ là tồn tại mà sống phải là được làm những gì bản thân mình muốn.

Trước những lý lẽ của Trương Ba, Đế Thích vẫn ngạc nhiên đến khó hiểu và khuyên Trương Ba chấp nhận hiện tại vì trên đời này không lẽ ai cũng được trọn vẹn hay sao. Đế Thích cho rằng bất kỳ ai  trên đời cũng không có sự không thống nhất ​​trong và ngoài vì vậy nên hãy chấp nhận cách sống thỏa hiệp. Đế Thích đưa ra quan điểm: sống là tồn tại, và tồn tại như thế nào phụ thuộc vào điều kiện xung quanh; nếu không thể thay đổi hoàn cảnh thì chỉ có thể khuất phục. 

Không chấp nhận lời giải thích của Đế Thích, Trương Ba đã lên án thái độ sống và suy nghĩ sai trái của Đế Thích. Với ông sống không chỉ là sự tồn tại theo bản năng mà phải là sống có ý nghĩa, sống để vượt qua đời sống thú vui tầm thường để giữ gìn giá trị cốt lõi cao và đẹp của tâm hồn.

Cuộc đối thoại giữa Trương Ba là cuộc đấu tranh giữa cái “tồn tại hay không tồn tại”. Trước câu hỏi của Đế Thích, hồn Trương Ba thể hiện nguyện vọng: Hãy trả lại cho anh hàng thịt xác còn nguyên vẹn, mang linh hồn của anh ta trở lại cuộc sống. Trước lời thình cầu ấy, Đế Thích cho rằng Làm sao bạn có thể đổi linh hồn quý giá của Trương Ba để lấy linh hồn tầm thường của anh hàng thịt. Nhưng với Trương Ba tuy nó tầm thường, nhưng xác và hồn ấy sinh ra để dành cho nhau”. Quyết tâm cao còn được thể hiện quyết liệt hơn khi khẳng định Nếu Đế Thích không giúp, Trương Ba sẽ nhảy xuống sông hoặc lấy dao đâm vào cổ, khi đó hồn và xác đều không còn. Những lời táo bạo ấy cho thấy khát khao được “sống là chính mình” đã thôi thúc tâm hồn Trương Ba cần một sự thay đổi để vượt qua nghịch cảnh một cách triệt để: là đó chỉ có thể là cái chết. Chỉ khi chết đi thì Trương Ba mới là Trương Ba, tâm hồn mới được gìn giữ trọn vẹn, bình yên.

Giữa đoạn đối thoại là tiếng khóc của người mẹ và sự ra đi của cu Tí. Một lần nữa Đế Thích muốn Trương Ba nhập hồn vào xác cu Tí cho thấy suy nghĩ nông cạn của Đế Thích, lại một lần nữa đồng hóa định nghĩa của “sống” và “tồn tại”. Trước lời ấy, Trương Ba có chút ngập ngừng nhưng nghĩ đến những ngày sống trong thân xác anh hàng thịt, rồi đến tương lai khi sống trong thân của cu Tí, hồn Trương Ba quyết định không thể cướp mất thân xác non nớt của cu Tí và yêu cầu Đế Thích phải cứu đứa trẻ. Quan niệm về cuộc sống cao thượng càng rõ hơn qua lời nói: “Có những cái sai không sửa được. Buộc vá chỉ làm cho nó tồi tệ hơn. Cách duy nhất là đừng bao giờ sai nữa, hoặc bù đắp bằng một điều đúng đắn khác.” Cuộc đối thoại nêu lên một tư tưởng về lẽ sống: “sống là chính mình” vàc phê phán lối sống “sống chỉ là để tồn tại”.

Cuộc đối thoại chính thể hiện tài nghệ dựng cảnh, độc thoại nội tâm của tác giả Lưu Quang Vũ gửi gắm đến cho người đọc chân lý vô giá không chỉ đúng với riêng thời đại ấy, với những con người ấy, mà nó có ý nghĩa với mọi người, và cho đến tận ngày nay. 

3. Phân tích cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích ngắn gọn nhất:

Lưu Quang Vũ là một trong những nhà viết kịch có công lớn trong vực dậy nền sân khấu có nguy cơ tụt hậu. Kịch của ông hấp dẫn chính bởi nội dung được xây dựng dựa trên sự xung đột trong quan niệm sống, và qua đó là khát vọng hoàn thiện và giữ gìn nhân cách của con người. Vở kịch Hồn Trương Ba, với đoạn trích thuộc cảnh VII và nằm ở phần kết thúc vở kịch, đặc biệt là qua cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích, bộc lộ rõ khát vọng được sống là chính mình của không chỉ riêng Trương Ba.

Hồn Trương Ba hiểu được giá trị và khao khát được trở về với chính mình: “Tôi muốn là tôi trọn vẹn”, ông hiểu mối liên kết giữa thể xác và linh hồn, và sự mâu thuẫn ấy khiến ông đau khổ, và ông muốn trở về với con người thật của mình.  Trương Ba không muốn sống tiếp cuộc đời trên thân xác người khác, và khẳng định khát vọng là chính mình. Hồn Trương Ba khao khát được trở lại cuộc đời, sau khi đã trải quan sự đối lập xác và hồn khi ở trong xác anh hàng thịt.

Trương Ba khẳng định “Tôi không thể tiếp tục mang xác anh hàng thịt nữa, tôi không thể!” cho thấy quyết tâm sắt đá của Trương Ba khi hiểu ra nghịch cảnh của mình. “Không thể trong một nẻo, ngoài một nẻo”: “bên trong” là tâm hồn, và nhân cách cao cả của Trương Ba đối lập vơi “bên ngoài” là xác thịt của người bán thịt hay chính là hoàn cảnh sống, nhu cầu tự nhiên và bản năng. 

Đế Thích chỉ ra rằng không chỉ riêng Trương Ba bất nhất từ ​​trong ra ngoài mà ai cũng như vậy và khuyên Trương Ba đừng cố làm hòn bi lăn ngược mà hãy thỏa hiệp. Đây là một quan niệm sống đáng bị lên án. Trước thái độ đó, Trương Ba so sánh đồ đạc, vật chất với bản thân. “Sống nhờ đồ đạc, của cải của người khác không phải là ý hay, dù sao thân mình cũng phải sống nhờ hàng thịt”. Mượn đồ đạc và của cải vật chất từ ​​người khác là điều không nên đây Trương Ba lại sống nhờ trên thân xác người khác là một việc làm đáng xấu hổ. Trương Ba thẳng thắn phê phán quan điểm của Đế Thích nghĩ đơn giản về cuộc sống không quan tâm tồn tại như thế nào.

Vì vậy Trương Ba quyết định: Xác người đồ tể vẫn còn nguyên vẹn, tôi sẽ trả lại cho anh ta. Mang linh hồn của anh ấy trở lại cuộc sống với cơ thể này. Khi Đế Thích đã từ chối vì cho rằng linh hồn tầm thường của anh hàng thịt không thể thay thế linh hồn đáng quá của Trương Ba, thì Trương Ba cho rằng: “Tầm thường, nhưng … chúng sinh ra là để ở với nhau”. Để khẳng định cho ý chí của mình, Trương Ba nói: “Nếu anh không giúp, tôi sẽ nhảy xuống sông hoặc lấy dao đâm vào cổ, hồn tôi sẽ không còn và xác anh hàng thịt cũng mất”.

Khi Đế Thích muốn Trương Ba nhập hồn vào xác cu Tí, Trương Ba ngập ngừng đôi chút những khi nghĩ về tiếp tục đối mặt với nghịch cảnh: “Có lẽ tôi vẫn phải đến nhà chị Lụa… Vợ con tôi sẽ suy nghĩ và cư xử ra sao? , khi chồng, cha mang xác đứa lên mười…; Còn phải sống ngần ấy năm. Tôi sẽ cô đơn giữa đám đông… Tôi sẽ như khách ngồi trong nhà ai đó… Tôi sẽ bơ vơ và lạc lõng.” Trước tình cảnh đo Trương Ba phản đối và thể hiện khát vọng cứu sống cậu bé. Trương Ba chỉ ra sai lầm của Đế Thích: “Có những sai lầm không thể sửa chữa. Buộc vá chỉ làm cho nó tồi tệ hơn. Cách duy nhất là đừng bao giờ sai nữa, hoặc bù đắp bằng một điều đúng đắn khác.” Ông đề nghị Đế Thích làm điều đúng đắn, cho cu Tí sống lại. Và kết Trương ba ra đi nhưng tâm hồn ông mãi mãi bất tử trong khu vườn và trong lòng những người yêu mến anh.

Ở đây hai hình ảnh hồn và xác cũng là ẩn dụ cho phần con: đại diện cho sự tầm thường và phần người: tượng trưng cho những gì cao đẹp. Con người chỉ chạnh phúc khi được sống là chính mình, có sự hài hòa thể xác và tâm hồn, chứ không phải là một cuộc sống chắp vá.

Qua đoạn đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích Lưu Quang Vũ nêu cao tư tưởng sống là chính mình, mỗi  chúng ta phải biết đấu tranh vượt qua nghịch cảnh hoàn thiện nhân cách. Chỉ khi đó mới có thể là chính mình trọn vẹn.