Xin mời các bạn học sinh tham khảo tài liệu Soạn văn 11 bài: Chiếu cầu hiền, tài liệu đã được tổng hợp và đăng tải với nội dung ngắn gọn và chi tiết sẽ giúp các bạn học sinh có kết quả cao hơn trong học tập. Mời các bạn và thầy cô tham khảo.
1. Khái quát chung về tác giả và tác phẩm:
1.1. Đôi nét về tác giả Ngô Thì Nhậm:
– Ngô Thì Nhậm (1746 -1803), hiệu là Hi Doãn. Ông từng đỗ Tiến sĩ làm quan cho nhà Lê – Trịnh, sau đi theo phong trào Tây Sơn và có nhiều đóng góp tích cực. Nhiều văn kiện giấy tờ Tây Sơn do ông soạn thảo. Ông là người có tài năng và ý chí lớn.
– Các tác phẩm chính:
Về văn: Kim mã hành dư (Lúc làm việc công nhàn rỗi), Hàn các anh hoa (Tinh hoa nơi gác văn), Bang gian hảo thoại (Lời hay trong các bang giao).
Về thơ: Yên Đài thu vịnh (Vịnh cảnh thu nơi Yên Đài), Cúc hoa bách vịnh (Trăm vẫn thơ vịnh hoa cúc).
Ông còn là tác giả của Hoàng Lê nhất thống chí.
– Đặc điểm sáng tác: ông là cây đại bút về văn chính luận.
1.2. Đôi nét về tác phẩm Chiếu cầu hiền:
a. Hoàn cảnh sáng tác
Khoảng năm 1788 – 1789, tác phẩm được ra đời với mục đích thuyết phục các sĩ phu Bắc Hà hợp tác với triều đại Tây Sơn mà vua Quang Trung cai trị nhằm làm cho đất nước phát triển bền vững.
b. Bố cục
– Phần 1 (từ đâu đến ý trời sinh ra người hiền vậy): mối quan hệ giữa người hiền và thiên tử.
– Phần 2 (tiếp theo đến “buổi ban đầu trẫm”): đoạn trích này nói về thái độ của những người hiền minh trước sự kiện Tây Sơn đem quân diệt Trịnh ở phía Bắc.
– Phần 3 (còn lại): đường lối cầu hiền của vua Quang Trung.
c. Tóm tắt
Thay mặt vua Quang Trung, Ngô Thì Nhậm viết “Chiếu cầu hiền” để thuyết phục các tri thức của triều đại Lê-Trịnh hợp tác với triều đại Tây Sơn nhằm làm cho đất nước phát triển bền vững.
d. Giá trị nội dung
Có thể nói, với vai trò là một văn kiện quan trọng, tác phẩm đã cho người đọc thấy chủ trương đúng đắn và tích cực của vua Quang Trung động viên các trí thức tham gia vào việc xây dựng và phát triển đất nước.
e. Giá trị nghệ thuật
Bài chiếu được viết với nghệ thuật thuyết phục, đặc sắc và thể hiện tình cảm của tác giả với sự nghiệp xây dựng đất nước.
2. Soạn bài Chiếu cầu hiền ngắn gọn nhất:
Câu 1 (trang 70 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1): Anh (chị) hãy cho biết bài chiếu có mấy phần và nội dung của mỗi phần. Từ đó hãy khái quát nội dung chính của văn bản cầu hiền.
Hướng dẫn giải:
Bài chiếu gồm ba phần:
– Phần mở đầu (từ đầu đến.. ý trời sinh ra người hiền vậy): Nêu sứ mệnh của kẻ hiền tài.
– Phần tiếp theo (tiếp – “vì mưu lợi mà phải bán rao”): Đoạn này kêu gọi những người hiền minh và đưa ra các chính sách đãi ngộ.
– Phần kết (còn lại): Lời bố cáo.
Nội dung chính của một bài Chiếu cầu hiền:
– Người hiền xưa nay bao giờ cũng cần thiết cho công cuộc trị nước.
– Cho phép tiến cử người hiền.
– Cho phép người hiền tự tiến cử.
Câu 2 (trang 70 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1): Hãy cho biết bài chiếu được viết nhằm đối tượng nào? Các luận điểm đưa ra để thuyết phục là gì? Có phù hợp với đối tượng không? Nhận xét về nghệ thuật lập luận của bài chiếu.
Hướng dẫn giải:
– Bài viết hướng tới các sĩ phu Bắc Hà, thứ dân trăm họ.
→ Mục đích: nhằm kêu gọi nhân tài ra giúp nước, giúp vua trong công cuộc tái thiết xây dựng triều đại mới.
– Bài viết mở đầu bằng những câu văn khích lệ nói lên vai trò và sứ mệnh của người hiền minh. Lập luận được tiếp tục triển khai bằng những lời văn đầy khoan dung thể hiện thái độ cầu thị, trọng dụng người tài của Quang Trung. Cuối cùng nhà vua kêu gọi người có tài đức hãy cùng gánh vác việc nước và hưởng phúc lâu dài.
– Ngônngữtrauchuốt,vănphongmẫumực,lậpluậnngắngọn,súctíchkếthợpvới sức thuyếtphụcvàsựkhiêmtốncủatác giả.
Câu 3 (trang 70 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1): Qua bài chiếu, anh chị hãy nhận xét về tư tưởng và tình cảm của vua Quang Trung.
Hướng dẫn giải:
Chiếu cầu hiền thể hiện tầm nhìn xa trông rộng của vua Quang Trung trong công cuộc xây dựng đất nước sau thời phân ly. Vì lợi ích của đất nước đòi hỏi sự cộng tác của người hiền tài, vua Quang Trung tỏ rõ thái độ khiêm tốn, thái độ chân thành, thực sự mong muốn sự cộng tác của các bậc hiền tài.
3. Soạn bài Chiếu cầu hiền đầy đủ nhất:
Câu 1 (trang 70 sgk ngữ văn 11 tập 1): Anh (chị) hãy cho biết bài chiếu có mấy phần và nội dung của mỗi phần. Từ đó hãy khái quát nội dung chính của văn bản cầu hiền.
Hướng dẫn giải:
– Phần1(Ngaytừđầu đến ý Trời sinh ra người hiền):Giảithíchsứmệnhcủanhữngngườicótài.
– Phần 2 (tiếp theo đến “mưu lợi”): Lời kêu gọi đến những người khôn ngoan và lời hứa chính sách đãi ngộ họ.
– Phần kết (còn lại): Lời bố cáo
Nộidung: Tác phẩm làtàiliệuquantrọngthểhiệnchínhsáchđúngđắncủatriềuđại Tây Sơn trongviệckhuyếnkhích những người hiền minh thamgiaxâydựngđấtnước.
– Người hiền xưa nay bao giờ cũng cần thiết cho công cuộc trị nước
– Cho phép tiến cử người hiền
– Cho phép người hiền tiến cử
Câu 2 (Trang 70 sgk ngữ văn 11 tập 1): Hãy cho biết bài chiếu được viết nhằm đối tượng nào? Các luận điểm đưa ra để thuyết phục là gì? Có phù hợp với đối tượng không? Nhận xét về nghệ thuật lập luận của bài chiếu.
Hướng dẫn giải:
Tác phẩm này được viết ra với mục đích kêugọicác nhân tài có tàinănggiúpđỡđấtnước.
+ Mở bài: Mộtlờiđộngviênvềvaitròvàsứmệnhcủacácbậchiềntriết,đồngthời gây nên sự suyngẫmchonhữngaicònbănkhoănhoặcmuốn trốn tránhviệcphụcvụđấtnước.
+Tiếptheolà quanđiểmcủa vua QuangTrungtrongviệctìmkiếm và trọng dụng những người có tài.
–Bàiviếtmangtínhmẫumực,thểhiệntínhchặtchẽ,logic bằngtàithuyếtphụcvàkhiêmtốn.
–Nhữngtừngữmiêutảkhônggianxãhộicóngườitàiphụcvụ:triều đình, đấtvănminh, trăm họ…
–TácgiảlấyýtưởngtừKinhDịchvàtríchdẫnKhổngTửđểthuyếtphục.
Câu 3 (trang 70 sgk ngữ văn 11 tập 1): Qua bài chiếu, anh chị hãy nhận xét về tư tưởng và tình cảm của vua Quang Trung.
Hướng dẫn giải
Vua QuangTrungbiếttônvinhnhântài,cótầmnhìnchiếnlượcvàtoàndiện,tôntrọngngườidânvàchỉđạohọphụcvụđấtnước.
– Quang Trung hết lòng lo cho dân cho nước.
– Ông ý thức được việc lấy dân làm trọng, nên mọi tầng lớp dân chúng đều có thể dâng thư bày tỏ việc.
– Ông có hệ tư tưởng tiến bộ, dân chủ: phát hiện ra nhân tài bằng nhiều hình thức, không phân biệt tầng lớp, chân thành khi bày tỏ tấm lòng.
4. Soạn bài Chiếu cầu hiền chi tiết nhất:
Câu 1 (trang 70 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Anh (chị) hãy cho biết bài chiếu có mấy phần và nội dung của mỗi phần. Từ đó hãy khái quát nội dung chính của văn bản cầu hiền.
Hướng dẫn giải:
Bố cục: 3 phần
– Mở đầu (Từđầuđến“Sựrađờicủamộtngười hiền”):Khẳngđịnhmộtngười hiền minh đangthựchiệnsứmệnhhỗtrợ cho đất nước.
– Tiếp theo (Phầntiếptheo – “buổi ban đầu của trẫm”):Thựctrạng quốc gia vàsựcầnthiếtcủa nhân tài với vậnmệnhđấtnước.
– Còn lại (phầncònlại): Chính sách trọng dụng những người có tài của vuaQuangTrung.
=> Nội dung chính của bài chiếu: nêu chủ trương chiến lược và tấm lòng của vua Quang Trung trong việc tập hợp người hiền tài để xây dựng đất nước.
Câu 2 (trang 70 SGK Ngữ văn 11 tập 1): Hãy cho biết bài chiếu được viết nhằm đối tượng nào? Các luận điểm đưa ra để thuyết phục là gì? Có phù hợp với đối tượng không? Nhận xét về nghệ thuật lập luận của bài chiếu.
Hướng dẫn giải:
– Đối tượng: các bậc nho sĩ Bắc Hà tài đức từng phụng sự cho triều Lê — Trịnh.
– Các luận điểm trong bài chiếu bao gồm:
+Ngườicótàiphảiđược sử dụng bởi Thiêntử,nếukhôngsẽphạmluậttrời.
+Hànhvi,tháiđộcủacáchiềnnhânphươngBắc trước sự kiện Tây Sơn tiến ra phía Bắc hỗ trợ nhà Lê diệt Trịnh.
+ Thực trạng khó khăn của đất nước khi ở buổi đầu nền đại định.
+ Đường lối tiếp nhận người hiền tài rộng mở và đúng đắn của vua Quang Trung.
=>Kỹnănglậpluậnsángtạo,thuyếtphục:tưduylogic,lờinóitửtế và khiêm tốn.
Câu 3 (trang 70 SGK Ngữ văn 11 tập 1): Qua bài chiếu, anh chị hãy nhận xét về tư tưởng và tình cảm của vua Quang Trung.
Hướng dẫn giải:
Nhận xét về tư tưởng và tình cảm của vua Quang Trung:
– Tư tưởng, suy nghĩ:khiêmtốn, trung thực, vàchânthànhmongmuốnđượclàmviệcvớingườitài.
– Tình cảm: lo lắng cho đất nước, quý trọng người hiền tài.
– Tầm tư tưởng mang tính chiến lược, chủ trương tập hợp nhân tài để xây dựng đất nước hùng mạnh, đề cao vai trò của người hiền tài với quốc gia.
Nội dung chính
Chiếu cầu hiền là một văn kiện lịch sử thể hiện chủ trương đúng đắn của nhà Tây Sơn nhằm động viên trí thức Bắc Hà tham gia xây dựng đất nước.
